Pugnitello is een oude en zeldzame rode druivensoort afkomstig uit het noorden in Toscane. Pugnitello betekent "kleine vuist" in het Italiaans en verwijst naar de kleine, strakke bosjes druiven van de wijnstok, die op een vuist lijken. De winterharde druif was jarenlang vergeten, maar beleeft nu een mini-revival dankzij een initiatief van de Universiteit van Florence en een handvol lokale telers.
In een poging om de inheemse druiven van Toscane te behouden, heeft de universiteit, in samenwerking met de wijnmakerij San Felice, ongeveer 200 variëteiten geënt, geplant en vervolgens gecontroleerd in de experimentele wijngaard "Vitiarium" in San Felice om hun geschiktheid voor het maken van wijn te testen. Diegene die geschikt werden bevonden, werden vervolgens apart gevinifieerd.
Pugnitello deelt fenotypische kenmerken met Montepulciano en eerder werd gedacht dat het dezelfde variëteit was, maar DNA-profilering heeft aangetoond dat ze verschillend zijn.
In het geval van Pugnitello toonden de eerste waarnemingen aan dat het druiven met een dikke schil produceerde in kleine trossen en van nature een lage opbrengst had. Het werd al snel erkend als een uitblinker dankzij de intens gekleurde wijnen die het produceert, met stevige tannines en goede zuren.
Na deze experimenten en de toetreding van Pugnitello tot het nationale register van wijnstokrassen in 2002 en goedkeuring door de Toscaanse regionale commissie het jaar daarop, heeft een klein aantal producenten in Toscane de druif geplant en produceert nu voornamelijk wijnen van één enkele variëteit onder de IGT Toscana-classificatie . Deze zijn diep paarsrood van kleur en tonen een complexe mix van zoete en hartige aroma's zoals kersen en bramen, met gelooid leer en aarde. Pugnitello-wijnen hebben de neiging om aan de vollere kant te zijn.
Lekker bij: gebraden varkensvlees op Toscaanse stijl, champignons gevuld met pancetta, gehaktballetjes